Хүний биед хортой хүнсний нэмэлт бүтээгдэхүүн

Ашиг олох, ашиг олох бас дахин ашиг олох гэсэн зарчмаар амьдарч байгаа нийгэмд хувь хүн, компаниуд нь энэхүү ашгийг олохын төлөө юу ч хийхээс буцахгүй. Тийм ч болохоор ашиг олохын төлөө
гүйлгээ сайтай бүтээгдэхүүн, тэдний дотор хүнсний бүтээгдэхүүнийг аль болох хямд бага зардлаар олноор нь хийж борлуулахыг хичээдэг. Гэтэл олон зуун жилийн турш уламжлан ирсэн хуучны аргаар хийвэл бага зардлаар олноор нь үйлдвэрлэх бараг боломжгүй. Ингэж хийсэн хүнсний бүтээгдэхүүн нэгд өртөг өндөр, хоёрт удаан хадгалах боломжгүй, гуравт тэр бүр үзэмжтэй байдаггүй.

Ийм нөхцөлдюу эрхэм компаний эзэд нь мөнгө сарвайн эрдэмтэн мэргэдээс тусламж хүссэн нь ойлгомжтой. Цаадуул нь, мөнгийг нь тоолж үзчихээд мөрөө нэг хавчин, нүдний шилээ нэг засчихаад химийн аргаар гаргаж авсан хямд төсөр орлуулагч бодисууд буюу хүсний нэмэлт бодисуудын үйл олноор нь зохион бүтээчихэж. Тэдгээр бодисуудыг нь ашиглан компаний эзэд нь хуучин аргаар хийсэн бол хэзээ ч байж боломгүй хүртэл төрөл бүрийн хүсний бүтээгдэхүүнүүдийг үйл олноор нь үйлдвэрлэн, зарж “лайтай их ашиг” олж эхэлжээ. Уламжлалт аргаар хийсэн бол хэзээ ч байж боломгүй бүтээгдэхүүнүүдийн нэг нь чипс. Гахайн мах, кимчи, эсвэл бүр алимны амттай, ногоон, улаан, хүрэн өнгөтэй чипс г.м.

Хүнсний үйлдвэрлэлд ашигладаг нэмэлт бүтээгдэхүүнүүдийг нийтэд нь Е үсгээр тэмдэглэдэг.

Е101 – E180 нь хүнсний будагч бодисууд

Эдгээр бодис нь бүтээгдэхүүний хүссэн өнгөөр будах, эсвэл боловсруулалтын үед алдагдсан өнгийг нь дахин сэргээх зорилгоор ашигладаг. Жишээлэхэд, хиамын чанах үед мах саарал өнгөтэй болно. Тэгэх ч ёстой. Гэвч саарал өнгөтэй хиам нь худалдан авагчид таашаадаггүй, борлуулалт нь муу байдаг тул будагч нэмж улаан ягаан өнгөтэй болгодог. Гэхдээ бета каротин гэх мэтийн биологийн гаралтай будагчид бас байдаг. Ийм будагчийн нөлөөгөөр жишээлэхэд, лууван байгалиасаа улаан өнгөтэй болдог.

E200 – E229 нь консервантууд буюу хадгалалтын хугацааг уртасгадаг бодисууд. Элдэв мөөгөнцөр, нянгийн үржлийн дарамтлах замаар бүтээгдэхүүнийг муудахаас сэргийлдэг.

E300 – E399 нь антиоксиданд, исэлдэхээс сэргийлэгч бодисууд. Бүтээгдэхүүнийг гашилж, исэлдэн өнгө нь муудахаас хамгаална. Заримдаа С витамин, Е витамин гэх зэрэг байгалийн нэгдлүүд байдаг бол заримдаа химийн аргаар гаргаж авсан бодисууд байдаг.

E400 – E499 нь тогтворжулагч бодисууд. Бүтээгдэхүүний нягтрал алдагдахаас сэргийлэх наалдамтгай, нийлэмтгий чанарыг нь нэмэгдүүлнэ.

E500 – E599 нь эмульгаторууд. Эдгээр бодисууд нь ус ба тос гэх мэтийн байгаль дээр хэзээ ч нийлдэггүй шингэнийг нийлүүлсэн нэгэн жигд шингэн гаргаж авахад тусладаг. Мөн хөвсгөр болгодог.

E600 – E699 нь амт, үнэрийг хүчтэй болгогч бодисууд. Өөрөөр хэлбэл ийм бодисуудыг нэмсний дараа бүтээгдэхүүний үнэр, амт нь хадгалалтын явцад алдагдана гэж айлтгүй.

E900 – E999 гялалзуулагч бодисууд. Бохь гэх мэт зарим бүтээгдэхүүнийг харахаар нэг их гоё гялалзаад байдаг даа? Гурил г.м. бүтээгдэхүүний чанар алдагдахаас сэргийлнэ.

Е1000 нь сүүлийн үед гарч ирсэн шинэ нэмэлтүүд.

Гэтэл өөр нэг хэсэг эрдэтэмтэд нь нөгөө хэсгийнхээ гаргаж ирсэн тэдгээр хүнсний нэмэлт бүтээгдэхүүн, бодисууд нь хүний биед тун ч таагүй, зарим үед бүр үхлийн аюултай нөлөө үзүүлдэг болохыг нь тогтоох нь тэр. Үүнийг мэдсэн ард олон дургүйцэхэд төр нь хэрэглэж болох, хэрэглэх болох бодисуудыг заасан хууль тогтоомж гарч ирсэн. Үүний улмаас хүсний бүтээгдэхүүний үйлдвэрлэгчид нь ямар гээчийн химийн бодисыг бүтээгдэхүүнээ нэмж байгаагаа сав баглаа, шошго дээрээ заавал зааж өгөх ёстой болсон юм. Хүн ямар гээч химийн бодис идэж байгаагаа мэдэж аваад, өөрөө сонголт хийг гэж. Гэвч улс болгон өөрийн эдийн засаг, төсөв мөнгө энэ тэрээ бодоод энэхүү хориотой жагсаалтыг янз бүрээр танаж байдаг. Үр дүнд нь нэг улсад хориотой бодисыг өөр улсад зөвшөөрсөн байх г.м. Аль улсад хориотой химийн нэмэлтийн жагсаалт хамгийн цөөн гэдгийг та лав гадарлаж байгаа биз.

Тэгэхээр юмыг яаж мэдэх вэ, гял цал болсон эрээн мяраан гоё хайрцагтай гадгаад дотоодын бүтээгдэхүүн авахаасаа өмнө сав баглаа, шошго энэ тэрийг нь хараад дараах зүйлс байгаа эсэхийг шалгаж байгаарай. Ялангуяа хүүхдийн идэх дуртай чихэр, уух дуртай ундаа, зажлах дуртай бохь зэргийг авч өгөхийн өмнө сайтар шалгаж байгаарай.Нэрээ төрөө боддог томоохон компаниуд дийлэнх тохиолдолд ямар гээч Е хийснээ орц, найрлага дээрээ заавал заасан байдаг. Ийм тэмдэглэгээ байхгүй бол … нь дээр байх.

Сав баглаан дээрх тэмдэглэгээ	Үйлчилгээ	Сав баглаан дээрх тэмдэглэгээ	Үйлчилгээ	Сав баглаан дээрх тэмдэглэгээ	Үйлчилгээ	Сав баглаан дээрх тэмдэглэгээ	Үйлчилгээ
Е 102	Аюултай	Е 180	Аюултай	Е 280	Өмөн үүсгэж болзошгүй	Е 463	Ходоодны хямрал үүсгэгч
Е 103	Хориглогдсон	Е 201	Аюултай	Е 281	Өмөн үүсгэж болзошгүй	Е 465	Ходоодны хямрал үүсгэгч
Е 104	Сэжиг бүхий /хоргүй нь батлагдаагүй/	Е 210	Өмөн үүсгэж болзошгүй	Е 282	Өмөн үүсгэж болзошгүй	Е 466	Ходоодны хямрал үүсгэгч
Е 105	Хориглогдсон	Е 211	Өмөн үүсгэж болзошгүй	Е 283	Өмөн үүсгэж болзошгүй	Е 477	Сэжиг бүхий /хоргүй нь батлагдаагүй/
Е 110	Аюлтай	Е 212	Өмөн үүсгэж болзошгүй	Е 310	Арьсны тууралт	Е 501	Аюултай
Е 111	Хориглогдсон	Е 213	Өмөн үүсгэж болзошгүй	Е 311	Арьсны тууралт	Е 502	Аюултай
Е 120	Аюултай	Е 214	Өмөн үүсгэж болзошгүй	Е 312	Арьсны тууралт	Е 503	Аюултай
Е 121	Хориглогдсон	Е 215	Өмөн үүсгэгч	Е 320	Холестерин	Е 510	Онц аюултай
Е 122	Хоргүй нь нотлогдоогүй	Е 216	Өмөн үүсгэж болзошгүй	Е 321	Холестерин	Е 513Е	Онц аюултай
Е 123	Онц аюултай, хориглогдсон	Е 219	Өмөн үүсгэж болзошгүй	Е 330	Өмөн үүсгэж болзошгүй	Е 527	Онц аюултай
Е 124	Аюултай	Е 220	Аюултай	Е 338	Ходоодны хямрал үүсгэж болзошгүй	Е 620	Аюултай
Е 125	Хориглогдсон	Е 222	Аюултай	Е 339	Ходоодны хямрал үүсгэаж болзошгүй	Е 626	Гэдэсний хямрал үүсгэж болзошгүй
Е 126	Хориглогдсон	Е 223	Аюултай	Е 340	Ходоодны хямрал үүсгэж болзошгүй	Е 627	Гэдэсний хямрал үүсгэж болзошгүй
Е 127	Аюултай	Е 224	Аюултай	Е 341	Ходоодны хямрал үүсгэж болзошгүй	Е 628	Гэдэсний хямрал үүсгэж болзошгүй
Е 129	Аюултай	Е 228	Аюултай	Е 343	Ходоодны хямрал үүсгэж болзошгүй	Е 629	Гэдэсний хямрал үүсгэж болзошгүй
Е 130	Хориглогдсон	Е 230	Өмөн үүсгэж болзошгүй	Е 400	Аюултай	Е 630	Гэдэсний хямрал үүсгэж болзошгүй
Е 131	Өмөн үүсгэж болзошгүй	Е 231	Арьсанд хортой нөлөө үзүүлдэг	Е 401	Аюултай	Е 631	Гэдэсний хямрал үүсгэж болзошгүй
Е 141	Хоргүй нь нотлогдоогүй	Е 232	Арьсанд хортой нөлөө үзүүлдэг	Е 402	Аюултай	Е 632	Гэдэсний хямрал үүсгэж болзошгүй
Е 142	Өмөн үүсгэж болзошгүй	Е 233	Аюултай	Е 403	Аюултай	Е 633	Гэдэсний хямрал үүсгэж болзошгүй
Е 150	Хоргүй нь нотлогдоогүй	Е 239	Арьсанд хортой нөлөө үзүүлдэг	Е 404	Аюултай	Е 634	Гэдэсний хямрал үүсгэж болзошгүй
Е 151	Арьсанд хортой нөлөө үзүүлдэг	Е 240		Е 405	Аюултай	Е 635	Гэдэсний хямрал үүсгэж болзошгүй
Е 152	Хориглогдсон	Е 241	Хоргүй нь нотлогдоогүй	Е 450	Ходоодны хямрал үүсгэж болзошгүй	Е 636	Аюултай
Е 153	Өмөн үүсгэж болзошгүй	Е 242	Аюултай	Е 451	Ходоодны хямрал үүсгэж болзошгүй	Е 637	Аюултай
Е 154	Гэдэсний хямрал, даралтанд нөлөөж болзошгүй	Е 249	Өмөн үүсгэж болзошгүй	Е 452	Ходоодны хямрал үүсгэж болзошгүй	Е 907	Арьсны тууралт үүсгэж болзошгүй
Е 155	Аюултай	Е 250	Даралтанд нөлөөлж болзошгүй	Е 453	Ходоодны хямрал үүсгэж болзошгүй	Е 951	Арьсанд хортой нөлөө үзүүлдэг
Е 160	Арьсанд хортой нөлөө үзүүлдэг	Е 251	Даралтанд нөлөөлж болзошгүй	Е 454	Ходоодны хямрал үүсгэж болзошгүй	Е 952	Хориглогдсон
Е 171	Хоргүй нь нотлогдоогүй	Е 252	Өмөн үүсгэж болзошгүй	Е 461	Ходоодны хямрал үүсгэж болзошгүй	Е 954	Өмөн үүсгэж болзошгүй
Е 173	Хоргүй нь нотлогдоогүй	Е 270	Хүүхдэд аюултай	Е 462	Ходоодны хямрал үүсгэж болзошгүй	Е 1105	Арьсанд хортой нөлөө үзүүлдэг

Хүсний аюулгүй байдлын жил энэ тэр гээд сүржин юм олон сонсогддог ч энэ Е-ийн дундаас манай улсад аль хориотой, аль нь хориогүй байгаа нь мэдэгдэхгүй юм. Аргаа бараад хойд зүгийн мэргэжилтнүүдийн гаргасан жагсаалтыг оруулсан нь энэ. Манайд энэ талаар шинжлэх ухааны үндэслэлтэй арга хэмжээ авагддаггүй бололтой юм. Наад захын жишээ саяын мелалинтай холбоотой дуулиан. Гадгаадад л меланин гэж бөөн юм болоогүй бол “бяд чинь” мэдэхгүй л нөгөө сүүг нь уугаад л байх байсан.

эх сурвалж http://www.103.mn/archives/3073